هوالجمیل

دوستان و همراهان سلام

خوش آمدید – صفا آوردید ،

بقول بازاری ها: عیبش را به ما بگوئید، حُسنش را به دیگران.

وبعد؛ هر کدام از جملات زیر می‌تواند سرچشمه یک متن پژوهشی یا داستانی باشد، من وقت نکرده‌ام حق این مطالب را ادا کنم ولی تصورم این است که شما با خواندن هرکدام از این سرفصلها به نانوشته‌ها و ناگفته‌های ذهنم پی می‌برید. پس استدعا دارم روی بند بند آن فکر کنید و اگر مطلبی نوشتید برای حقیر هم بفرستید.

نکات پراکنده راهبردی و کاربردی در تفحص سیره شهدا – قسمت اول

ملاقات با خانواده شهید و جانباز و ایثارگر را با دو هدف انجام دهید: زیارت و تفحص. /  شما اولین گروه نیستید. / خاطره حضور خود را نیز بنویسید. / توقع خاطرات خارق العاده نداشته باشید. / همه چیز را یادداشت کنید. / به هر طریق که راحت‌ترید بنویسید، پیرو هیچ سبک خاصی نباشید. / طرح را باید نوشت حتی اگر اجرا نشود.. / ترجمه متون موجود به زبانهای مختلف دنیا بویژه به زبان انگلیسی یکی از وظایف مهم دوستانی است که زباندان هستند./ یاد بگیرید برای یاد دادن و هدایت گروهی دیگر، به دیگران هم این تفکر را بیاموزید چون ما باید در این راستا مهره سازی کنیم و پیوسته جذب نیرو داشته باشیم /  برای اجرای صحیح و موفق اینکار نیازی به مرکزنشین بودن نیست /  اگرچه ما تاکنون بسیاری از منابع را از دست داده‌ایم ولی صدها برابر منابع تفحص نشده داریم که ممکن است آنها را هم از دست بدهیم /  امکانات در هر حدی خوب است ولی نداشتنش تکلیف ما را ساقط نمی‌کند / در تفحص، محدودیت برای بانوان بیشتر است ولی با رعایت تمهیدات و هماهنگی‌های لازم مشکلی پیش نمی‌آید. اتفاقاً اراده و پشتکار و خلاقیت بانوان در این زمینه بیشتر از آقایان است / بی هدف نوشتن مثل بی هدف زیستن است / ایده‌ها و مطالبی که به ذهنمان خطور می‌کنند اگر فوراً یادداشت نشوند از یادمان می‌روند و ممکن است دیگر نتوانیم آنها را به آسانی پیداکنیم / ذکر شغل مصاحبه شونده و بررسی آلبوم عکس و دستنوشته‌ها و نامه‌ها‌ی شهید می‌تواند سرنخ‌های زیادی به ما بدهد /

نکات پراکنده راهبردی و کاربردی در تفحص سیره شهدا – قسمت دوم

در برنامه ریزی یکساله باید حداقل 52 بار (یعنی هفته‌ای یکبار) به تفحص و مصاحبه بپردازیم و مطمئن باشیم که خیلی چیزها دستگیرمان می‌شود. اگر بخواهیم مستند سازی کنیم می‌توانیم 52 جمله (یعنی چکیده 52 جلسه تفحص یکساله) را با سناریو و دکوپاژ جلو دوربین ببریم.

معمولاً امروز اکثر مردم دارای موبایل هستند که هم عکس و فیلم می‌گیرد و هم صدا ضبط می‌کند. می‌شود از مصاحبه شونده با اجازه خودش عکس و فیلم گرفت و یا ضبط را آغاز کرد ولی برای فیلمسازی بهتر است از دوربین حرفه‌ای استفاده کنیم.

هر هفته، باید فایلها کدگذاری، نامگذاری (حتماً به انگلیسی)، کلاسه بندی شوند و دائماً نسخه بک آپ از آنها گرفته شود.

یک مصاحبه یکساعتی حاصل چندین ساعت هماهنگی و مسافرت و برنامه‌ریزی است و پیاده کردن و کلاسه بندی آن نیز چندین ساعت وقت می‌گیرد.... پیاده کردن مصاحبه‌ها کار دشواری است چون مصاحبه شوندگان عامیانه و محاوره‌ای صحبت می‌کنند، ممکن است بعضی از جملات را تکرار یا نیمه کاره رها کند و سراغ مطلب دیگری بروند، ممکن است حتی کلمات غیر اخلاقی در بعضی از مصاحبه‌ها وجود داشته باشد...  و.... لذا لازم است ضمن امانتداری، متون مصاحبه را بازنویسی و کاملاً ویرایش کنیم.

کار پیاده کردن مصاحبه‌های ضبط شده (صوتی و تصویری) معمولا خیلی وقت می‌گیرد، در اینصورت اگر وقت ندارید، و اگر به فنون تایپ و پیاده کردن متون آشنا یا مسلط نیستید، و اگر تمکن مالی دارید می‌توانید آثار نوشتاری یا شنیداری خود را هر هفته به یک تایپیست ماهر بدهید تا بعد از پیاده کردن مصاحبه‌ها و تایپ آنها، متون را بصورت پرینت برای تصحیح نهائی به شما بدهند و حتماً متون تایپ شده را در قالب وُرد به ایمیلتان بفرستند تا بعد از ویرایش در وب قرار دهید. نباید بگذارید اثار شما روی هم انباشته شوند و نباید منتظر تمام شده دوره تفحص شوید، هر هفته حداقل یکبار وبلاگتان را با جدیدترین آثارتان آپ کنید.

به خودتان نگوئید که اینکار کار نویسنده‌هاست و ما نویسنده نیستیم؛ همه‌ی ما در هر حدی که می‌توانیم تکلیف داریم و اگر شروع کنیم می‌بینیم که می‌توانیم. حداقل این است که ما صدها خاطره و ایده فراموش شده را ثبت و ضبط کنیم و در اختیار نویسندگان و یا محققان دیگر قرار دهیم. تا شروع نکرده‌اید ممکن است کار کمی سخت به نظر برسد ولی به محض شروع، متوجه خواهید شد که یک اراده دیگر کارها را سر و سامان می‌دهد و حتی گرفتاری‌های عادی خودتان را رفع می‌نماید.

تحقیق و تفحص را می‌توانید به طرق مختلف اجرا کنید، مثلاً : تحقیق در مورد تمام شهدا یا رزمندگان یک محله و منطقه، شهدای یک عملیات خاص، تاریخ نگاری حضور رزمندگان و شهدای یک شهر و روستای خاص در صحنه‌های انقلاب اسلامی و نبرد حق علیه باطل،  تحقیق در مورد شهدا یا رزمندگان یک صنف خاص، یا تهیه گزیده‌ی وصیت نامه‌ها و مکاتبات شهدای یک شهر و روستا، یا تحقیق و گردآوری و نگارش زندگینامه‌های یک صفحه‌ای از تمام شهدای یک شهر و دیار و صنف و عملیات و منطقه، یا تحقیق در مورد نام و سن و تحصیلات و رسته و غیره؛ ولی در هر حال، اگر (در یک برنامه یکساله) تفحص برای یک شهید خاص را سرلوحه کارتان قرار دهید و تمام خاطرات پراکنده و سیره فراموش شده‌ی او را گردآوری و تدوین نمائید بهتر است، در اینصورت شما می‌توانید تمام سرفصل‌های تحقیقاتی فوق‌الذکر را در تفحص و نوشته‌هایتان لحاظ کنید و در کتاب و وبلاگ مخصوص شهید مورد نظرتان بگنجانید.

اگرچه تفحص ما شاید یک فصل هم طول نکشد ولی نباید برای تمام شدن دوره تفحص عجله کنیم. حتی اگر دوره تفحص ما در همان چند ماه اول تمام شد باید تفکر و تفحص و تدوین ویرایش و حذف و اضافه کردن اطلاعات دیگر را تا پایان دوره ادامه دهیم چون قطعاً به مطالب جدیدی بر خواهیم خورد که ممکن است نقش کلیدی در پژوهش و نگارش ما داشته باشند.

اگر کامپیوتر دارید یک داریو با تقسیم بندی‌های مناسب (مثلاً فولدر آثار صوتی، تصویری، نوشتاری و غیره) به اینکار اختصاص دهید و اگر ندارید ضمن استفاده از کافی نتها (با کمترین هزینه، ساعتی یکهزار تومان) و یک فلش و یک ضبط دیجیتالی کوچک  می‌توانید مأموریت و مسئولیت خود را به بهترین نحو ممکن انجام دهید.

اگرچه مصاحبه حضوری لطف برکت و سود بیشتری دارد ولی وقتی که منابع ما دور از دسترس باشند (مثلا در خارج از کشور و یا در شهرهای دیگر و یا حتی در شهر خودمان) می‌توانیم مصاحبه اینترنتی (چت) انجام دهیم.

اگرچه بسیاری  از منابع مصاحبه یک دنیا حرف برای گفتن دارند ولی تا در معرض سؤال قرار نگیرند حرفی نمی‌زنند و حرفشان به یادشان نمی آید.

برای خانواده شهید توضیح دهیم که قصد مکتوب کردن زندگی و خاطرات شهید داریم و مصاحبه و تفحص ما بیش از چند جلسه طول خواهد کشید.

در مواردی که چندین منبع مصاحبه در جلسه حضور دارند سؤال را از همه بپرسیم چون ممکن جواب‌های متفاوت داشته باشند.

ممکن است خانواده شهید از انقلاب بریده باشند و یا از روز اول مخالف بوده‌اند ولی خود شهید ریشه نظام است و حسابش از حساب دیگران جداست. در اینگونه موارد اگر زیر نظر یک سازمان و اداره خاص کار تفحص را انجام می‌دهیم باید تابع نظر و دستور اداره باشیم و اگر بصورت آزاد کار می‌کنیم باید با در نظر گرفتن تمام جوانب و جلوگیری از خرابتر شدن وضعیت و همچنین با قصد اصلاحگری وارد این عرصه شویم؛ در صورتی‌که حضور ما برای مصاحبه بر مخالفت آنها می‌افزاید باید کار را برای وقتی دیگر و یا با افرادی دیگر از آن خانواده موکول کنیم.

رسته‌های جنگی و عملیاتی را حداقل در مورد شهید خود باید بشناسیم.

روزگاری که دنیا علیه ما بود و روزگار خون و اشک و دود و داغ و حماسه و آتش و فریاد را در تمام مراحل تفحص به یاد داشته باشیم و آن را در نوشته‌هایمان لحاظ کنیم.

به مصاحبه شوندگان نگوئید شمابنویسید تا بیائیم ببریم (یا بنویسید و بفرستید). بر فرض هم که نوشته باشند (یا بنویسند) شما باید صدها سر نخ تحقیقاتی از نوشته‌های آنها بیرون بیاورید و درباره آنها به تفحص بپردازید.

شجره نامه شهدا را پیدا کنید و بنویسید. (مادر پدر، پدر پدر؛ مادر مادر و پدر مادر) تا چند نسل قبل.

بعضی از شهدا نه فقط منابع خاطرات خانوادگی را از دست داده‌اند بلکه همرزمی هم در شهر و روستای خود ندارند، اگر بتوانیم زندگینامه چنین شهیدی را بنویسیم شاهکار کرده‌ایم.

این شیوه‌نامه را می‌توانیم درباره غیر شهیدها هم بکار ببریم.

بازگشت به صفحه نخست