هوالجمیل

روشهای علمی و عملی تفحص در جنگ فراموشی

مخاطبین خاص این برنامه جوانان ولایتمدار نسل سوم و چهارم انقلاب هستند (دبیرستانی‌ها و دانشجویان) اما می‌تواند مخاطبین عام و کلیه علاقمندان نسلهای اول و دوم انقلاب را نیز پوشش دهد. در ضمن، تفحص فقط برای شهدا نیست بلکه می‌توانیم درباره جانبازان، ایثارگران و آزادگان که در قید حیاتند نیز تفحص کنیم و زندگینامه آنها را بنویسیم.

آنچه تاکنون درباره شهدا نوشته شده شامل زمان و مکان تولد و شهادت و نام پدر و احتمالاً علائق مذهبی و نحوه شهادت است؛ اما کاری که ما باید انجام دهیم خیلی عظیم‌تر و حجیم‌تر از این اطلاعات جزئی و احتمالی است. کاری که باید انجام دهیم تفحص سیره شهداست. نفوذ در عمق معنای این سه کلمه تمام اهداف اصلی و فرعی ما را مشخص می‌کند. ما باید سیره و روش زندگی شخصی شهید مورد نظرمان را در امور عادی، اداری، تشکیلاتی، نظامی، علمی، اخلاقی، مذهبی، عرفانی، ورزشی، سیاسی، اجتماعی، تاریخی، جغرافیائی و هر زمینة احتمالی دیگر تفحص و جستجو و کشف و ثبت و ضبط کنیم.

ما تاکنون بسیاری از منابع روائی درباره شهدا را از دست داده‌ایم و لذا در این تفحص (که شاید دیگر هرگز تکرار نشود) نباید هیچ کلمه و سرنخ و موضوعی را از قلم بیندازیم. درست است که حضور شهید در انقلاب یا دفاع مقدس تا شهید شدنش از همه خاطرات زندگی او مهمتر و برجسته‌تر است ولی اگر قرار باشد که (ما یا) آیندگان (بر اساس تفحصی که ما اکنون انجام می‌دهیم) داستان و رمانی درباره شهید بنویسند، یا تحقیقاتی انجام دهند یا فیلمی بسازند قطعاً به تمام اطلاعات شخصی شهید نیاز پیدا می‌کنند، مثلاً اسامی تمام بستگان سببی و نسبی شهید، نوع غذا، ورزش، علم، کتاب، دعا، فیلم و سریال، رنگ، شغل و کلاً چیزهائی که (بیشتر یا کمتر) دوست داشته، یا آرزوهائی که برای آینده خودش یا دیگران یا شهر و کشورش داشته، یا موضوعات خبری و سیاسی و تاریخی و غیره که به آن علاقمند بوده، یا تکیه کلامهائی که داشته و بسیاری از سرفصلهای پژوهشی دیگر (که در فرم شماره ..... درج شده) توصیف چشم اندازها و دورنماها و مشخصات ظاهری خانه و محله قدیمی (و جدید) خانواده شهید، کوچه پسکوچه‌ها، شاخص‌های طبیعی (مثل جنگل، چشمه، تکدرخت، پل، قله، ساحل، نیزار، چشمه، رودخانه، گردنه، چاه، دره، قنات و غیره) خیابان‌ها، گذرگاه‌ها، محل کار، محل تحصیل و مشخصات ظاهری شهید: قد، وزن، رنگ چهره، مو، چشم، علائم ویژه (مثل خال، یا جای شکستگی و بریدگی روی صورت و بدن)، چپ دست یا راست دست بودن و غیره همه و همه می‌توانند برای شخصیت پردازی و فضاسازی و دیالوگها و گرههای داستان مؤثر و مفید و راهگشا باشند. (برخی از مشخصات ظاهری را باید بصورت غیر مستقیم بیان کنیم. مثلاً در یک خاطره به وزن و قد و نوع موی شهید هم اشاره کنیم و بنویسیم: ... با توجه به وزن سنگینی که داشت ... یا با توجه به موهای سیاه و فرفری که داشت، یا بخاطر اینکه کوتاه قد بود... ).

معمولاً در شهرهای کوچک و روستاها که همة مردم یکدیگر را می‌شناسند طبیعی است که شهدا را هم بشناسند و ممکن است هرکسی خاطره‌ای از او داشته باشد. در چنین مواردی می‌توانیم (با هماهنگی مراجع ذیربط) فراخوان عمومی دهیم، از مردم دعوت برای حضور در جلسه کنیم یا تقاضای خود را بصورت کتبی بین تمام خانواده‌ها پخش و یا با آنها مکاتبه نمائیم و اگر حاصل اینکار، دریافت هیچ خاطره‌ای هم نباشد، باز هم به هدف خود رسیده‌ایم چون یکبار دیگر در حد خود باعث شده‌ایم که نام شیهد و شهادت و اهداف و آرمانها و لزوم حفظ و حراست از دستاورد خون و مجاهدت آنها در جامعه مطرح شود و قطعاً این فراخوان تأثیرات نامحسوس خود را بر جامعه خواهد گذاشت.

برای تفحص درباره هر شهیدی اول باید تمام نزدیکان سببی و نسبی او را بشناسیم و اسامی و نشانی و تلفن آنها را یادداشت کنیم، در وحله دوم باید نام و نشانی تمام همرزمان شهید را پیدا و یادداشت کنیم، در وحله سوم نام و نشانی تمام همکلاسان، همکاران، دوستان شهید را پیدا و یاداشت کنیم (البته می‌توانیم هر سه وحله را با هم ولی با تفکیک انجام دهیم)، تعداد مصاحبه شوندگان را بر زمانی که برای اینکار گذاشته‌ایم  تقسیم کنیم و تقویم عملیاتی خود را تدوین نمائیم. مثلاً برای تفحص در مورد شهید مورد نظرمان یکسال وقت گذاشته‌ایم و نام 50 نفر را یادداشت کرده‌ایم، بر این اساس باید زمانبدی کنیم و برای خودمان مشخص باشد که مثلاً مصاحبه با دائی شهید در کدام هفته قرار دارد. سپس طبق برنامه‌ریزی دقیق و تقویمی که ایجاد کرده‌ایم با هرکدام از منابع خاطراتی ارتباط برقرا کرده و به تفحص سیره شهید بپردازیم.

معمولاً خانواده‌ها بیشتر درباره زندگی عادی شهید اطلاع دارند و از نحوه رزم و نبرد و شهادت او یا اطلاع ندارند و یا به نقل از دیگران، اطلاعات می‌دهند (در این موارد باید مجدداً به همرزمان شهید مراجعه کنیم)، همرزمان معمولاً از زندگی او اطلاعات کمی دارند لذا باید از آنها سؤال درباره جبهه و رزم شود نه درباره زندگی عادی شهید. اطلاعات دوستان و نزدیکان و آشنایان و همشهریان ممکن است بیشتر درباره روابط اجتماعی و کاری و اخلاقی او باشد. همة اینها در حد خود مهمند و باید با آنها در زمان تعیین شده مصاحبه شود.

تفحص سیره شهدا علاوه بر اینکه ما را به حجم زیادی از  اطلاعات گمشده و فراموش شده شهید می‌رساند می‌تواند برای  خود ما و مصاحبه شوندگان نیز بسیار خاطره‌انگیز باشد (مخصوصاً وقتی ببینند که عکس و حرف و نامشان در وِب منتشر شده است).

تفحص ما می‌تواند منجر به کشف و گردآوری و تدوین و اِسکن صدها عکس و نامه و نوشته‌های پراکنده شهید شود، می‌تواند به تصحیح راه فکری و فرهنگی ما و دوستان و آشنایان منتهی گردد. می‌تواند به تشکیل گروهها و انجمنها و مؤسساتی بنام شهدا (و در راستای اهداف شهدا) منجر شود و می‌تواند صدها سود معنوی و ناشناخته و غیرقابل پیش بینی برای ما و مصاحبه شوندگان بویژه خانواده‌های معظم شهدا داشته باشد.

تفحص سیره شهدا ذاتاً پر برکت و تطهیرکننده است و یکی از بهترین راههای ادامه دادن راه هر شهید مکتوب کردن زندگینامه و خاطرات اوست. این کار، بدون تردید، بزرگترین سرمایه گذاری و تجارت عمر ما به حساب می‌آید. به راستی، اگر شما (اوقات مرده‌ی) یکسال از عمرتان را صرف احیای (خاطرات) یک شهید کنید، چه قیمت ریالی یا دلاری روی محصول کارتان می‌گذارید؟ آیا اینکار اصلاً با معیارهای مادی و دنیوی قابل سنجش و نرخ گذاری است؟ بهتر است کار با قیمت خود شهید و به خریدار واقعی شهید و شهادت (که خداوند تبارک و تعالی است) بفروشیم.

بزرگترین تخصص و هنر رزمندگانِ تفحص سیره شهدا، چگونگی اجرای تفحص است. ما باید صدها سؤال بی پاسخ درباره شهید در ذهنمان (و روی کاغذ) داشته و نگاشته باشیم و در هر بار تفحص، جواب صحیح و منطقی تعدادی از سؤالات را کشف و ثبت و ضبط کنیم و بدیهی است که در هر سؤال و جواب ممکن است دهها سؤال غیرقابل پیش بینی دیگر برای ما مطرح شود که لازم است همه را فوراً یادداشت کنیم.

یادمان باشد یکی از اهداف تفحص ما، دفاع آگاهانه و هنرمندانه از ارزشها و آرمانهای شهدا در جنگ فراموشی است، لذا نباید بگذاریم بیشتر از این خاطرات حماسه‌سازان اسطوره‌ای ما به فراموشی سپرده شود و نباید خودمان نیز عامل ایجاد فراموشی شویم.

در اصل ارزش عملیاتی هرکدام از رزمندگان تفحص به میزان تعداد سؤالات و پاسخهای پردازش شدة آنهاست.

فعلاً فکر چاپ کتاب نباشید، هرچه کشف می‌کنید و می‌نویسید در وِب منتشر کنید، اینکار علاوه بر اینکه نوعی اعلام موجودیت جهانی و سنگربندی علیه استکبار رسانه‌ای دشمنان به حساب می‌آید، می‌تواند زمینه یک رقابت سالم را نیز برای عاشقان شهدا فراهم بیاورد..

بازگشت به صفحه نخست